به عبارت دیگر: تطهیر موسسه‌‌ی واشنگتن

در

برنامه‌ی «به عبارت دیگر» بی‌بی‌سی در دو هفته‌‌‌ی گذشته دو بار میزبان مهدی خلجی بود. او در این برنامه ادعاهای دروغی را مطرح کرده است که به هیچ وجه مورد سوال عنایت فانی قرار نگرفته‌اند.
از آنجا که موسسه واشنگتن، مهدی خلجی، و ادعاهای او بر سرنوشت مردم ایران در دوره ترامپ تاثیر به سزایی خواهند داشت، تصحیح ادعاهای کذب او در برنامه تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در فضای عمومی و با شفافیت ضروری است.

１- مهدی خلجی می‌گوید انستتیو واشنگتن محافظه‌کار یا نئوکان نیست چون متمرکز بر سیاست خارجه و خاورمیانه است
برعکس. تمرکز موسسه‌ی واشنگتن بر خاورمیانه، نشان‌دهنده‌ی نزدیکی آن به جریان فکری نئوکانسرواتیسم (نومحافظه‌کاری) در آمریکاست، که بر خلاف ادعای مهدی خلجی در برنامه‌ی «به عبارت دیگر»، اساسا حول محور سیاست خارجی، (و نه مثلا سقط جنین یا اقتصاد) شکل گرفته است. چند دهه قبل، بخشی از دموکرات‌های مایل به جمهوری‌خواهان، با حزب دموکرات مشخصاً در زمینه‌ی سیاست خارجی، اختلاف نظر پیدا کردند و بعد‌تر، پی‌گیری مطالبات‌شان در سیاست‌ خارجی را از طریق حزب جمهوری‌خواه ادامه‌ دادند. نئوکان‌ها حامی مداخله‌ی نظامی‌اند. جنگ عراق، تا حدودی حاصل تحقیقات «معتبر» و «غیرجهت‌دار» انستیتو واشنگتن به قلم سیاست‌مداران نئوکان یا نزدیک به نئوکانسرواتیسم در آمریکا بود که سیاست‌های مداخله جویانه را توصیه می‌کردند. (۱)

دفاع از اسرايیل نیز، از دیگر مشخصات سیاست خارجی نئوکان‌هاست. انستیتو واشنگتن، در سال ۱۹۸۵ توسط تعدادی از برجستگان لابی اسرایی در آمریکا، AIPAC، تاسیس شد، چون بر این باور بودند که لابی اسراییل بیش از اندازه «جهت‌دار» است و توصیه‌هایش نمی‌توانند به راحتی مورد استفاده قرار گیرند. یکی از موسسان، مارتین ایندیک Martin Indyk، گفته بود تصویری که مایل‌ند منتقل کنند این است که با اسراییل هم‌دلند ولی روی خاورمیانه تحقیقات «معتبر» تهیه می‌کنند.(۲) سیاستی که انستیتو واشنگتن به ریاست جمهوری آمریکا در مقابل ایران پیشنهاد داده است نیز، همواره بازتاب سیاست اسراییل و پی‌گیر خطوط ترسیم شده توسط دولت آن کشور بوده است. (۳)

۲- مهدی خلجی می‌گوید انستتیو واشنگتن محافظه‌کار یا نئوکان نیست، چون بسیاری از اعضای آن‌ دموکراتند
همان‌طور که اشاره شد، نئوکان‌ها الزامن جمهوری‌خواه نیستند. گرچه آن‌ها اهداف‌شان را در سال‌های اخیر، از طریق حزب جمهوری‌خواه دنبال کرده‌اند، اما نئوکان کلاسیکی چون ولفوویتز، به رغم تفاوت حزبی، در انتخابات گذشته از هیلاری کلینتون (به دلیل حمایتش از سیاست‌های جنگ‌طلبانه و مداخله‌جویانه) حمایت کرد. (۴) دنیس راس، دموکراتی که مهدی خلجی در این برنامه از اشاره به دموکرات بودن او برای نشان دادن درستی و راستی انستیتو واشنگتن استفاده می‌کند، مشاور سازمان پیش‌تر معرفی شده‌ی (۵) UANI (اتحاد علیه ایران هسته‌ای) است (۶). چند روز پیش، مطلب مشترکی از او و جب بوش (رقیب ترامپ در حزب جمهوری‌خواه) منتشر شد که کافیست برای روشن شدن مواضع انستیتو واشنگتن و دنیس راس، نگاهی به آن بیاندازیم. آن‌ها به ترامپ توصیه کرده‌اند که پاره کردن برجام کار مضریست، چون این ایران است که باید ایزوله شود، نه آمریکا، و در صورت پاره‌ کردن یک‌باره‌ برجام، آمریکا ایزوله خواهد شد.
 از طرفی، چون ایران در منطقه و خصوصا در سوریه قدرتمند‌تر شده است، به صراحت پیشنهاد کرده‌اند ترامپ تحریم‌های سابقا طراحی شده علیه ایران را تشدید کند. اشاره کرده‌اند قرارداد بوئینگ باید لغو شود، و همین‌طور نوشته‌اند فرستادن سلاح از ایران به یمن، در مغایرت با روح برجام است، و آمریکا در این‌ صورت باید برای کنار رفتن از برجام آماده باشد. آن‌ها قانون به شدت خطرناک تحریم‌های غیر هسته‌ای جدید علیه ایران را، که توسط مارک روبیو‌ی جمهوری‌خواه در در مجلس حمایت شده است (۷) تایید کرده‌اند، و به شکلی قابل پیش‌بینی، تاکید فراوان کرده‌اند که ترامپ درگیری‌ها بین ناو‌های آمریکایی و قایق‌های سپاه در خلیج فارس را جدی بگیرد و سر آخر، پیشنهاد داده‌اند واکنش نظامی نشان بدهد.(۸)

پنهان‌کاری بی‌بی‌سی
شیوه‌ی طرح سوال، یا به طور دقیق‌تر شیوه‌ی مطرح شدن نام موسسه‌ی واشنگتن در برنامه‌ی «به عبارت دیگر»، ذهن مخاطب برنامه را از طرح پرسش دقیق وا‌می‌دارد و دغدغه‌ای جدی و جمعی را، با پرسشی مخدوش و شخصی جایگزین می‌کند. نقد این نیست که چرا مهدی خلجی سفری شخصی (روحی و فیزیکی) از حوزه‌ی زمان انقلاب، به انستیتو واشنگتن کرده است. نقدِ (فعلاً) «ضروری» شاید حتی بر چرایی تغییرات ذهنی او و درستی ادعاهای او درباره‌ی روحانیت، در این دو برنامه هم معطوف نباشد. نقد مهم و اساسی برای مخاطب ایرانی، آن‌ هم در بحبوحه‌ی آمدن ترامپ، تنها می‌تواند معطوف به پنهان‌کاری بی‌بی‌سی و میهمانش درباره‌ی ماهیت حقیقی انستیتو‌یی باشد که مهدی خلجی در آن کار می‌کند. موسسه‌ای بسیار موثر که شناختش قدمی مهم در شناخت دستگاه عظیم سیاست خارجی آمریکا و ابزار‌های آن است. جایگاه مهدی خلجی نیز مهم‌تر از هرچیز در نسبت با همین دستگاه است که باید معلوم باشد تا مخاطبانش بتوانند با توجه به شغل فعلی او، برداشتی دقیق از اظهاراتش داشته باشند.