۳ درصد از مدارس کشور فرسوده هستند؛ این آخرین خبری است که در مورد تعداد و درصد مدارس فرسوده در کل کشور منتشر شده که مربوط به ماه گذشته است.
از سال ۸۷ دائما اعلام می شود که مدارس فرسوده کشور در حال بازسازی هستند و حتی سال ۸۹، ترابی زاده، معاون فنی وقت سازمان نوسازی ، توسعه و تجهیز مدارس، با اشاره به بازسازی نیمی از مدارس کشور گفت: «از ۱۳ میلیون متر مربع مراکز آموزشی کشور که باید بازسازی می شد تاکنون شش و نیم میلیون مترمربع تخریب و بازسازی شده یا درحال اجراست.»
با این وجود هنوز هم در حالی که در سال ۹۵ به سر می بریم تعداد مدارس فرسوده و حتی خشت و گلی کشور کم نیست و حتی بسیاری از دانش آموزان در نقاط محروم و دورافتاده در کپرها زندگی می‌کنند که بالطبع امنیتشان تامین نیست. «براساس آخرین آمار وزارت آموزش و پرورش، از مجموع ۶۱ هزار کلاس درس استان تهران، ۲۵ درصد استاندارد، حدود ۵۰ درصد دارای استحکام نسبی و ۲۵ درصد در بافت فرسوده قرار دارند و هر لحظه جان دانش‌آموزان را به خطر می‌اندازند.» به دلیل همین آمار قابل توجه است که مسئولان آموزش و پرورش با آغاز به کار دولت یازدهم، بار‌ها بحث فرسودگی مدارس را مطرح کرده‌اند و تسریع در روند نوسازی‌ها را در اولویت برنامه‌ریزی‌های آموزشی قرار داده‌اند.
با این وجود هنوز هم در حالی که در سال ۹۵ به سر می بریم تعداد مدارس فرسوده و حتی خشت و گلی کشور کم نیست و حتی بسیاری از دانش آموزان در نقاط محروم و دورافتاده در کپرها زندگی می‌کنند که بالطبع امنیتشان تامین نیست. «براساس آخرین آمار وزارت آموزش و پرورش، از مجموع ۶۱ هزار کلاس درس استان تهران، ۲۵ درصد استاندارد، حدود ۵۰ درصد دارای استحکام نسبی و ۲۵ درصد در بافت فرسوده قرار دارند و هر لحظه جان دانش‌آموزان را به خطر می‌اندازند.» به دلیل همین آمار قابل توجه است که مسئولان آموزش و پرورش با آغاز به کار دولت یازدهم، بار‌ها بحث فرسودگی مدارس را مطرح کرده‌اند و تسریع در روند نوسازی‌ها را در اولویت برنامه‌ریزی‌های آموزشی قرار داده‌اند.
فرسودگی مدارس؛ زلزله و آتش‌سوزی
در کشوری مانند ایران و با توجه به زلزله‌خیز بودن بسیاری از نقاط کشور، مدارس فرسوده می توانند بسیار خطرآفرین باشند. بسیاری از این مدارس که حتی در پایتخت هم بیشترین فراوانی آنها مشاهده می شود با کمترین تکانی فرو می ریزند و قرار دادن دانش آموزان در این شرایط بسیار خطرناک است. ابتدای امسال مدیرکل نوسازی مدارس استان تهران با اشاره به اینکه بیشترین فراوانی مدارس فرسوده در شهر تهران است، گفت: «۲۵ درصد مدارس شهر تهران فرسوده هستند که در شرایط بحرانی از ایمنی لازم برخوردار نیستند.» داریوش ورناصری در مورد مدارس فرسوده در استان تهران اظهار داشت: «از کل فضاهای آموزشی استان تهران، ۷۵ درصد در شرایط مناسب قرار دارند و ۲۵ درصد از مدارس فرسوده هستند که در شرایط بحرانی از ایمنی لازم برخوردار نیستند، همچنین فراوانی مدارس فرسوده در شهر تهران بیشتر است.» علاوه بر زلزله، آتش‌سوزی هم در مدارس فرسوده ایران هرچند وقت یک بار حادثه آفرین می شود. در تمام آتش‌سوزی هایی که در مدارس ایران رخ داده فرسوده بودن مدرسه گزینه قطعی و عامل ایجاد آتش بوده است. اکثر ناظران اجتماعی، رسانه ها و مسئولان آموزش و پرورش توافق دارند استفاده از بخاری نفتی و سیستم های گرمایشی غیر استاندارد در مدارس دلیل آتش‌سوزی در مدارس است. آتش‌سوزی در مدارس ایران سابقه ای چند ساله دارد و تا کنون منجر به مرگ ده ها دانش‌آموز و معلم و سوختگی بیش از ۵۰ دانش آموز از سال ۱۳۷۶ تا کنون شده است. بسیاری از مناطق کشور در حال حاضر فاقد سیستم های گرمایشی مناسب هستند، به طوری که از ۵۰۰ هزار کلاس درس کشور ۳۰ درصد یعنی ۱۵۰ هزار کلاس همچنان از بخاری نفتی که گفته می‌شود استاندارد هست استفاده می‌کنند.بهمن ۱۳۷۶ آتش‌سوزی در مدرسه شهرستان شفت گیلان رخ داد که در اثر آن معلم به شدت آسیب دید متاسفانه پس از تحمل ۱۵ سال درد و رنج ناشی از سوختگی شدید تیر سال گذشته در سن ۵۸ سالگی درگذشت. آبان ۱۳۸۳، آتش‌سوزی در مدرسه روستای سفیلان که در آن ۱۳ دانش آموز در این حادثه با درصد های متفاوت دچار سوختگی می شوند. دانش آموزان با درصد های متفاوت سوختگی با چهره ای متفاوت شده، هنوز بعد از هشت سال صحنه آن حادثه را به یاد دارند. آبان ۹۰، آتش‌سوزی در دبیرستان شبانه روزی وابسته به دانشگاه چابهار، که این حادثه منجر به مرگ دو دانش آموز و سوختگی شدید سه دانش‌آموز دیگر شد. شین آباد، آذر ماه ۱۳۹۱سوختگی ۲۸ دانش‌آموز و فوت یکی از دانش آموزان که اکثر دانش آموزان کلاس در آتش سوخته پیرانشهر هنوز تحت مداوا هستند. همه این مصیبت ها و داغدار شدن خانواده ها در مدارسی رخ داد که به دلیل فرسودگی، ایمنی های لازم مانند وسیله گرمایشی مناسب و سیستم اطفای حریق نداشتند.
تحقق ۴۰ درصدی ساخت مدارس با مشارکت خیران
بر اساس قانون اساسی، مدرسه‌سازی به عهده دولت‌ها است، اما در حال حاضر خیران بخش قابل توجهی از این بار را به دوش می‌کشند. در همین رابطه سال گذشته مرتضی رئیسی، رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور، با اعلام اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، یکصد هزار کلاس درس توسط خیران ساخته شده است، متذکر می‌شود: «روند ساخت مدارس از سوی خیران سبب شده که ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دانش آموز در این مدارس مشغول به تحصیل شوند. دستاورد مهمی که نتیجه روند مدرسه سازی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان سال ۹۳ در کشور است و منجر به احداث ۴۹۰ هزار کلاس درس در سراسر کشور شده است.» او با تاکید بر اینکه سهم خیران مدرسه ساز از نهضت مدرسه سازی کشور ۹۸ هزار کلاس درس بوده است، متذکر می‌شود: «علاوه بر این تعداد کلاس درس، ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار متر مربع فضای آموزشی نیز به همت خیران احداث شده و به بهره برداری رسیده است.» رئیسی با یادآوری اینکه ۹۸ هزار کلاس درس ساخته شده از سوی خیران منجر به توسعه زیربنای فضاهای آموزشی بالغ بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار متر مربع شده است، عنوان کرد: «در سال ۹۳ حدود ۹۲۰ میلیارد تومان اعتبارات عمرانی ملی مصوب صرف نهضت مدرسه سازی کشور شد که در مجموع ۸۹ درصد اعتبارات عمرانی آموزش و پرورش را در برمی‌گیرد. اما مساله مهم آن است که حدود ۶۰درصد هزینه‌های مدرسه سازی کل کشور از سوی خیران پرداخته می‌شود، حتی با وجود آنکه ۸۹درصد اعتبارات عمرانی صرف توسعه فضاهای آموزشی کشور می‌شود.»
فرسودگی مدارس نوساز
در حالی که بسیاری از مدارس قدیمی کشور که سابقه ساخت سی یا چهل ساله دارند دچار فرسودگی می شوند، حتی مدارس نوساز هم به دلیل بی توجهی و نبود مراقبت و متولی ویژه برای این کار دچار فرسودگی شده اند. اراده براین است مدارس جدید به هر قیمتی با تامین اعتبارات ملی و استانی ساخته شوند اما نگهداری و گاهی تجهیز آنها به قضا و قدر محول می‌شود. کم نیستند مدارس نوسازی که با گذشت چند سال از احداث آنها به دلیل فقدان پشتیبانی فرسوده شده‌اند.خیران مدرسه‌‌ساز برای تکمیل پروژه‌های نیمه تمام آموزشی آستین‌ها را بالا زده و به همراهی دولت آمده‌اند. مدارس نیمه‌کاره با همراهی آنها تکمیل و تحویل آموزش‌وپرورش می‌شود اما این پایان کار نیست بلکه ماجرای اصلی پس از این آغاز می‌شود. مدارس نوسازی که ساخته و تحویل داده می‌شوند باید به خوبی نگهداری شوند تا پس از مدت کوتاهی دچار استهلاک و فرسودگی نشوند، اما هم‌اکنون مدارس کشور متولی نگهداری ندارند.