عصر ایران - این روزها بحران پناهجویان در اروپا که مبدا آن کشورهای خاورمیانه و مقصد آن کشورهای اروپایی است بسیاری از این کشورهای اروپایی را در رنج و سختی قرار داده است اما ۷۵ سال پیش و همزمان با آغاز شعله‌های جنگ ویرانگر دوم در لهستان (با حمله آلمان نازی به لهستان در سال ۱۹۳۹ و اشغال این کشور) نیز موج مهاجرت‌ها از اروپا به دیگر منطقه جهان از جمله آسیای مرکزی و خاورمیانه بود.
در سال‌های جنگ دوم جهانی و پس از شهریور ۱۳۲۰، یعنی مدتی پس از اشغال ایران از سوی ارتش‌های سرخ و بریتانیا (شوروی و انگلیس) و خروج رضا شاه از ایران و به سلطنت رسیدن محمد رضا شاه جوان در سن ۲۲ سالگی، ده‌ها هزار پناهجوی لهستانی از طریق دریای خزر وارد ایران شدند.
در این چارچوب، همزمان با مهاجرت بخش عظیمی از جمعیت یهودیان اروپا به شوروی، آمریکا و دیگر کشورهای خاورمیانه (از جمله ایران) نزدیک به یک میلیون و ۲۵۰ هزار آواره لهستانی نیز از سوی شوروی در جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق استقرار یافتند.
از این تعداد مهاجر لهستانی نزدیک به ۱۱۶ هزار نفر از طریق دریای خزر و بندر پهلوی سابق راهی ایران شدند و در کمپی نزدیک به تهران سکنی گزیدند. این پناهجویان که از جنگ و قحطی گریخته بودند وارد کشوری شده بودند که اثر چندانی از جنگ در آن دیده نمی شد اما قحطی مصیبت‌باری همزمان با ورود نیروهای متفقین بر کشور حاکم شده بود.
برخی از این پناهجویان که وضعیت جسمانی خوبی نداشتند درگذشتند و بسیاری نیز پس از پایان جنگ و چند سال حضور در ایران راهی کشور خودشان یا دیگر کشورها شدند و برخی نیز در ایران ماندگار شده و حتی تشکیل خانواده دادند.
دولت وقت و مردم ایران از این پناهجویان لهستانی استقبال کردند و با وجود مشکلات فراوانی که قحطی و کمبود منابع، تغییر حکومت و اشغال کشور بر ایران حک‌مفرما بود اما این پناهجویان در اردوگاه‌ها و حتی ساختمان‌های عمومی ویژه در شهر تهران اسکان داده شدند و برای آن‌ها امکانات آب و غذای گرم فراهم شد.
تصاویر استقرار این پناهجویان را در سال ۱۹۴۳ (۱۳۲۲) در اردوگاه‌های اسکان موقت – اعم از ساختمان‌های تغییر کاربری داده شده و اردوگاه‌های اسکان - در شهر تهران نشان می‌دهد.
