سه نفرازفعالین قدیمی جنبش کارگری از جمله علی پیچگاه، نماینده سابق کارگران شرکت نفت، مرتضی افشاری نماینده پیشین چاپخانه های تهران وعلی مبارکی، نماینده سابق سندیکای پروژه ای آبادان با دادن فراخوانی خواهان مختومه شدن پرونده قضایی ۲۸ نفر از کارگران مجتمع مس خاتون آباد و بازگشت به کارآنان شده اند.
آنان درآستانه دستگیری کارگران خاتون آباد نیز با ساماندهی کمپینی برای آزادی آنان فراخوان داده بودند. علی مبارکی کنشگر کارگری به یورونیوز می گوید: «تعداد زیادی چه بصورت فردی یا تشکیلاتی مانند سندیکای کارگران فرانسه و اتحادیه جهانی صنایع این فراخوان را امضا کردند و مورد توجه مجامع بین المللی کارگری وحقوق بشری برای آزادی کارگران قرار گرفت.»
کارگران خاتون آباد آزاد اما همچنان بیکارند تعداد ۲۸ کارگر اخراجی مجتمع مس خاتون آباد در استان کرمان که در روز ششم بهمن ۹۴ در پی اعتراضات کارگری دستگیر شدند، پس از اعتراضات داخلی در ایران و همچنین با فشارهای بین المللی از جمله نامه جیرکی راینا، دبیر کل اتحادیه جهانی صنایع به دولت ایران آزاد شدند. پیش از این سمیه محمودی میمند وکیل کارگران خاتون آباد از آزادی آنان از شهر بابک با قید وثیقه ۵۰ میلیون تومانی در گفتگو با ایلنا خبرداده بود. اما پرونده آنان هنوز مختومه نشده و به کار بازنگشته اند.
مختومه شدن پرونده ها به چه معناست؟
دستگیری کارگران و آزادی آنان به قید وثیقه نشان داده است که امکان محاکمه دوباره آنان وجود دارد. مرتضی افشاری فعال کارگری به یورونیوز می گوید: «درست است که کارگران آزاد شدند ولی کار ما تمام نشده است. تجربه دستگیری و آزادی کارگران پتروشیمی با قید ضمانت، نشان می دهد که آنان پس از دوسال دوباره برای محاکمه به دادگاه فراخوانده شدند. آن زمان که کارگران خاتون آباد زندان بودند، ما خواستار آزادی بی قید و شرط آنان بودیم ولی اکنون خواستار بازگشت به کار آنان و مختومه شدن پرونده قضایی و عدم محاکمه آنان هستیم.»
علت اعتراضات کارگران مجتمع مس
در ۳۱ تیرماه ۹۴ برخلاف مصوبات شورای شهرستان که هیچ کدام از۲۸۵ کارگر مجتمع مس خاتون آباد نباید اخراج شوند، به بهانه تمام شدن پروژه بیکارشدند. سپس در۲۴ مهرماه طی آزمونی با کمرنگ شدن پارامتر سابقه اشتغال و بومی بودن، ۱۵۰ نفر دوباره به استخدام مجتمع درآمدند. در نتیجه ۱۳۰ نفر بیکار شدند و این نقطه آغازین اعتراضات کارگری بود. سمیه محمودی با تاکید براینکه با توجه به مصوبه شوای شهرستان، آزمون استخدامی نباید برگزار می شد، در گفتگو با ایلنا می گوید: «این حق کارگران بومی است که در این پروژه ها کار کنند و تعداد زیادی از آنها ماه هاست که بیکارند وهیچ منبع درآمدی ندارند. افزون بر آن ۶۰ درصد کارگران خاتون آباد مشکل ریوی دارند. سطح آلاینده ها و آلودگی محیطی در خاتون آباد بسیار بالاست ودر چنین فضایی کارگران با حداقل دستمزد به سختی کار می کنند.»
ویژگی اعتراضات کارگران، در فقدان تشکل صنفی
پس از اخراج کارگران این مجتمع، وکیل کارگران بار‌ها به فرمانداری، اداره کار شهرستان و دفتر نماینده مردم شهر بابک در مجلس برای جذب مجدد کارگران به پروژه‌های مجتمع خاتون آباد مراجعه کرد. اما با بی نتیجه ماندن این حرکت ها بالاخره کارگران در نمازخانه کارخانه شروع به اعتراض و تحصن کردند که منجر به دستگیری ۲۸ نفر شد. علی مبارکی یکی از ویژگی های این حرکت را اعتراض کارگران به همراه خانواده‌های خود در نبود یک تشکل مستقل کارگری می داند و می افزاید: «کارگران شاغل نیز از آنها حمایت کردند، اکنون اساسی ترین خواست کارگران این مجتمع، کار است. این منطقه به شدت محروم و آلوده است بطوریکه تا کنون ۴۰ هزار راس دام در آن تلف شده اند. کارگران تنها لقمه نانی برای خود وخانواده‌های خود می خواهند.»
درباره مجتمع مس شهر بابک و پیشینه آن
مجتمع مس شهر بابک یکی از سه مجتمع شرکت ملی صنایع مس ایران است که شامل چهارکارخانه است. یکی از آنها کارخانه ذوب خاتون آباد با ظرفیت طراحی و تولید ۸۰ هزار تن مس آندی است. در صفحه رسمی مجتمع مس شهر بابک هیچ اشاره‌ای به تعداد کارکنان وکارگران آن نشده است. اما تنش‌های کارگری در این شهر سابقه طولانی دارد. یکبار نیز در چهارم بهمن ماه سال ۱۳۸۲ در اعتراض به تعدیل نیرو و برای حفظ شغل، کارگران دست به تجمع و اعتراض زدند. اما با به گلوله بستن کارگران از زمین و هوا توسط نیروهای انتظامی، چهار کارگر به اسامی مهدوی، جاویدی، ریاحی و مدنی و یک دانش آموز به نام پورامینی کشته شدند. اکنون و با گذشت بیش از ۱۲ سال از این اعتراضات هنوز کارگران درنبود تشکل های مستقل کارگری نتوانسته اند به تامین امنیت شغلی برای خود دست یابند.