توانا : «ممکن است ایرانیان بسیاری از ظهور یک‌باره و رشد پرشتابِ داعش و گرایش امواج عظیمِ جوانان به آن حیرت کنند. فراموش نباید کرد که ایده‌ی مرکزی داعش، خلافت اسلامی است. خلافت اسلامی نسخه‌ی سنّی ولایت فقیه است که سی و هفت سال پیش در ایران به قدرت رسید و هوش از روشن‌فکر و طبقه‌ی شهری و پیر و جوان ربود و بُرد. ولی فقیه که در رسانه‌های رسمی، «ولی امر مسلمین جهان» خوانده می‌شود، معادل شیعی «خلیفه‌ی مسلمین»
است و بعد از چهار دهه، هنوز هم میان رئیس یک دولت بودن یا رئیس امتِ اسلامی بودن سرگردان است.
این روزها که بحث درباره‌ی داعش داغ است، فرصتِ مناسبی برای ما ایرانی‌هاست که به گذشته‌ی نزدیک برگردیم و بیندیشیم چگونه چنین ایدئولوژی تجددستیز و تبعیض‌مدار و خشونت‌گرایی بر جامعه‌ای در حال توسعه مانند ایران مسلط شد و مقاومت‌های بخش مذهبی و غیرمذهبی در برابر آن همه شکست خوردند.
نباید بپنداریم ما از مردمان همسایه‌ی خود زیرک‌تر و داناتریم و اگر ما به جای آنان بودیم پوچی و خطر داعش را بی‌درنگ درمی‌یافتیم و به آن رخصت برآمدن و بالیدن نمی‌دادیم. به یاد آوریم که جمهوری اسلامی ایران نخستین تجربه‌ی موفق ایده‌ی احیای خلافت اسلامی از آغاز سده‌ی میلادی گذشته تا کنون است.»
مهدی خلجی